August De Boeck: Théroigne de Méricourt (1901)

August De Boecks eerste opera Théroigne de Méricourt ging over het gelijknamige dorpsmeisje uit Méricourt. Geboren in de Ardennen was ze voorbestemd een belangrijke rol te spelen in de Franse revolutie. Vanaf de inname van de Bastille nam ze als aanvoerster van de sansculotten deel aan de revolte. Spektakel lijkt daarmee gegarandeerd, maar het libretto Léonce du Catillon gaat mank aan een gebrekkige dramatische ontwikkeling en van noemenswaardige karaktertekening is nauwelijks sprake, al leest de korte inhoud even pakkend als die van Pagliacci of Carmen op zijn kop: in haar geboortedorp heeft Théroigne een verhouding met Edelman Willem Fanson. Als deze haar verlaat voor een vrouw van stand trekt de vernederde Théroigne verbitterd naar Parijs. Door haat gedreven schopt ze het tot aanvoerster van de sansculotten, waarmee ze op een dag tegenover Fansons Zwitserse garde komt te staan. Haar liefde slaat om in haat als Fanson haar beschimpt. Als zijn regiment is verslagen en Fanson om genade smeekt, steekt ze hem neer.

De muziek schommelt tussen volkse deuntjes in de eerste akte, Tannhäuser-achtige koren en aria’s en duetten waarin De Boeck zich een stijl probeert eigen te maken. De tweede akte in Parijs exploiteert wellicht iets teveel van het beroemde muzikale erfgoed van de revolutie (zoals ‘Ça ira, ça ira, ça ira…’). Toch werd het werk welwillend door het publiek ontvangen. Zijn vriend en leraar Paul Gilson brak een lans voor de muziek en zo ontstond er voor De Boeck plots perspectief als operacomponist. Hier zijn wij in de gelukkige omstandigheid dat juist De Boecks operascheppingen door toeval en particulier initiatief beter gedocumenteerd zijn dan die van enig andere Vlaamse componist. Het Phaedra label gaf in haar serie ‘In Flander’s Fields’ de ouverture tot Théroigne de Méricourt uit, waarvan wij hier een MP3 fragment als sample geven. Wellicht nog wat stroperig geïnstrumenteerd, maar toch al heel eigen in zijn laatromantische lyriek, die soms vooruitloopt op de jonge Schönberg en Schreker. De opname doet verder precies wat er van zo’n ouverture werd verwacht, hij maakt nieuwsgierig naar de rest van het werk:

August De Boeck: Théroigne de Méricourt 'Ouverture' (excerpt) Janacek Philharmonic Orchestra conducted by Ivan Venkov (2011, CD Phaedra 'In Flanders' Fields' 71)