Jan Brandts Buys: Ulysses (1932)

Op zaterdag 22 september 2018 presenteert 401NederlandseOperas hoogtepunten uit alle Jan Brandts Buys operas in de Hanzehof (Buitensociëtiet) te Zutphen, als onderdeel van het Jan Brandts Buys Festival. Daarin ook hoogtepunten uit Ulysses, de negende en laatste opera van Brandts Buys uit 1932.

Brandts Buys' laatste opera werd Ulysses, anders dan de titel doet vermoeden geen heroïsch epos, maar een komedie in zeven taferelen. Jan ten Bokum: “Zijn schoonzus Wera Solander bewerkte enkele scenes uit Homerus origineel die ze onderordende in een aantal losse avonturenverhaaltjes met een komisch karakter. Daarmee stelde zij Jan in staat terug te grijpen op de succesvol gebleken speelopera-formule met losse scènes die als een prentenboek, als tableaux vivants, geënsceneerd konden worden. Met deze opzet kon hij tevens zijn operatheoretische opvatting dat de handeling geen doorlopend geheel hoefde zijn, handhaven. […] het resultaat is een opera met humor, grote ensembles, emotionele en dansante scenes. Kortom een opera met veel afwisseling die overigens qua sfeer en akkordiek dichtbij de Weense operette staat. Ze is hier en daar honingzoet.”

Brandts Buys voltooide Ulysses op 10 juni 1932, maar slaagde er niet meer in het werk bij leven uitgevoerd te krijgen. Hij overleed op 7 december 1933 te Salzburg. Pas in maart 1937 volgde een speciale radiouitvoering in het kader van onbekende opera’s, waarvan de opnamen helaas verloren zijn gegaan. Volgens Jan ten Bokums biografie over de componist leeft deze opera bij de gratie van een serie bijzondere hoogtepunten, die afwisselen met academisme, maar dat maakt de aangestipte hoogtepunten niet minder bijzonder. Het zijn natuurlijk precies deze stukken die tijdens het operaconcert op het Jan Brandts Buys Festival van 21-23 september 2018 zullen worden uitgevoerd.

Uitvoerings chronologie

10 juni 1932: Wereldpremière (radiouitvoering, Oostenrijkse radio)

14 januari 2018: 401Concerts 10, De Nieuwe KHL, Amsterdam

'Jahre, Monde, Stunden, Tage’ (Act I, Penelope; Barbara Schilstra (sopraan), Wolter Willemsen (piano))

21 September 2018: Jan Brandts Buys Festival, Zutphen

'Komm ́, besungener Ulysses' (Duet van de Sirenen, Barbara Schilstra (s), Elske Tibbe (ms), Jan ten Bokum (piano)
'Holde Penelope, hör ́ uns gnädig an' (Sc. VIII, Mannenkoor)