Opera Spanga - Rigoletto Download: €15.00

Opera Spanga - Rigoletto Buy: €20.00

UIT HET VELD NAAR HET DOEK
OPERA SPANGA'S RIGOLETTO SPEELFILM (2003)

Verdi: Rigoletto

Cast: Rigoletto (Peter Michailov), Gilda (Jasmin Besig, stem: Karen Wierzba), Duca (Charles Alves da Cruz), Maddalena (Klara Uleman), Sparafucile (Mourad Amirkhanian), Borsa (Wil van der Meer, Stem: Jan van Maanen), Graaf Ceprano (David Levi), Gravin Ceprano (Charlotte Besijn), Marulo (Brian Green), Monterrone (Egidius Pluymen), Gouvernante (Mieke Doeschoot), Page (Ivette van Laar), Dokter (Wivineke v Groningen), Orkest Opera Spanga o.l.v. David Levi.

Crew: Tinus Holthuis (camera), Pieter van Rooij (kostuums), Jolanda Lanslots (Art-direction), Toon-regie: Caterina Galiotto (toon-regie), Attie Bauw (Music-producer)

Scenario en regie: Corina van Eijk
Production: Opera Spanga, 2003

Photo's/video's © 2003/2013 Opera Spanga/operaspanga.nl
Downloads: © 2013 Opera Spanga in coproduction with 401DutchOperas.com

Met de Rigoletto verfilming uit 2003 beleefden Corina van Eijk en Opera Spanga een zelfs internationale doorbraak. De film werd onderscheiden met een 10 in Luister en genomineerd met een Gouden Beeld in de categorie kunst & cultuur. De productie was niet alleen visueel spraakmakend, maar introduceerde ook het in omringende landen al bijna 80 jaar populaire fenomeen van de operafilm in Nederland.

Het Opera Spanga festival opende in 1989 met Donizetti's L'elisir d'amore, letterlijk een amateurproductie in Van Eijks achtertuin, een tent in de wei. Daarop volgden Rigoletto (1990), Les Contes d'Hoffmann (1991), The Rake's Progress (1992), Ariadne auf Naxos (1994), Samson en Dalila (1995), Falstaff (1997), Il Trittico (1999) en Hertog Blauwbaard (2000). Met die producties bouwde Corina van Eijk met vallen en opstaan een reputatie op en bewees ze een blijvertje te zijn. Aida (2001) en de goed ontvangen operatoernee met Stravinsky's Mavra (2002) bleken het opstapje naar de internationale erkenning die volgde op de verbluffende Rigoletto filmproductie uit 2003. Deze werd vertoond op Ned 3, Omrop Fryslân, Canadese TV en in Engeland. De DVD is verkocht in Nederland, Engeland en Italië.

Het gaat hier over een echte operafilm, dit in tegenstelling tot de eenvoudigere (en veel goedkopere) films van voorstellingen die tegenwoordig en masse verschijnen. De Rigoletto–film werd door ondergetekende in het klassieke muziekvakblad Luister met een tien onderscheiden en direct maar genomineerd voor het Gouden Beeld in de categorie kunst & cultuur. De doelstelling van Corina van Eijk komt in die film volledig naar voren: "Opera verlevendigen en haar van haar prestigieuze plaats in cultuurland over te brengen naar haar oorspronkelijke plek, die van de harten van de mensen."

Rigoletto

Gevleugelde woorden, maar hoe breng je ze in de praktijk vanuit de wetenschap dat zulks in de voorbije vierhonderd jaar maar mondjesmaat is gelukt en dan nog voornamelijk via het medium van de parodie. Wat dat betreft bleek Rigoletto een schot in de roos. Op genadeloze wijze werd hier de vloer aangeveegd met 400 jaar operacliché's op rij, hetgeen een van de meest tot de verbeelding sprekende operafilms opleverde die ik ooit heb gezien. Sprekend over Rigoletto gaat het in essentie om een simpele verhaallijn. Een bandeloze Hertog verleidt of vergrijpt zich onophoudelijk aan de meisjes van Mantua, daarbij geholpen door zijn hofnar Rigoletto en de rest van zijn hofhouding. Menigeen denkt er het zijne van, maar laat dat niet blijken. De opeingsscène Della mia bella incognita borghese... Questa o quella per me pari sono geeft een prima introductie tot wat de liefhebber in de DVD productie verwachten kan:

Rigoletto sluit echter wel zijn dochter op, teneinde te voorkomen dat ook zij aan de Hertog ten prooi valt. Als dit uiteindelijk toch gebeurt vervloekt de nar de Hertog, maar zijn dochter hecht minder aan haar eer dan haar vader en offert zichzelf voor de gewetenloze Hertog op – als de huurmoordenaar aan de poort klopt, laat ze zich in plaats van de Hertog vermoorden.

Een vocaal bubbelbad

VIDEO Caro nome

Al decennia erger ik mij mateloos aan de gemiddelde regie, die in Rigoletto steevast een topless model in een badkuip of achter een raam plaats laat nemen teneinde te laten zien waar het allemaal om gaat. Nee, nee, niet vanwege die ene blote borst! Wat dat betreft wacht ik met spanning op de eerste naturistenopera. Nee, de irritatie is dat zo'n naaktmodel op de achtergrond niets met het verhaal te maken heeft: het is Gilda die wordt verleidt en Gilda die zich overgeeft aan de zonde. Zelden heb ik dan ook een beter argument voor functioneel bloot gezien dan in Rigoletto. Gilda moet daar wel bijna naakt optreden en Van Eijk aarzelde dan ook geen seconde: "Weet je, ik heb hier een boek en daarin staat dat ook Verdi Gilda direct na de ontmaagding op het toneel wilde tonen. Dat is destijds door de censuur verboden, maar die tijden zijn gelukkig voorbij."

Dat Gilda in de film werd gespeeld door de actrice Jasmin Besig in plaats van de door de echte zangeres Karen Wierzba had vooral een optische reden – iets dat in operafilms dor de decennia heen een geaccepteerde praktijk is geworden. Besig belichaamde Gilda met precies dat vleugje onschuld en meisjesachtigheid dat je bij dit breekbare personage ziet als je de ogen sluit tijdens het beluisteren van de muziek. Het hoogtepunt is beslist de badkuipscène waarin Besig/Wierzba kopje onder gaan in 'Caro nome', kompleet met onderwaterbubbeleffect. Dit vrij naar Hindemith die in 1929 al opzien baarde met een identieke scène in Neues vom Tage, waarin een naakte sopraan in bad de wonderen van het loodgietersvak bezingt – toen een geraffineerde parodie op Puccini.

Moderne regie

Wat de de regie betreft trekken West–Side Story, Flodder, Costa en Voetbalvrouwen in een zinderende tombola aan het oog voorbij. Voor de ene recensent een gruwel, voor anderen een lust voor het oog, waarbij juist de veelheid van details de doorslag gaven. Zo liep de playboy Hertog van Mantua aan zijn zwembad rond in een onooglijk roze zwembroek, die hij alvorens in het water te duiken opzichtig uit bilnaad trok. De playboy werd op uitgekiende wijze met zijn twee kwabbige helpers en een riedel bedorven zwembadsloeries tegenover de verborgen gevoelswereld van de nar Rigoletto en zijn ontluikende dochter geplaatst. Doorgaans levert een dergelijke out–of–context enscenering het nodige boegeroep op, maar dat komt omdat modernistische regisseurs vaak tegelijkertijd de intellectuele kaalslag methode voorstaan. Niets daarvan in Spanga, waar men met een open oog naar succesvolle theater, film en televisietrends kijkt. Aansluiten bij erkende trends uit de wereld van film en televisie is geen schande, maar in het streven opera dichter bij mensen te brengen bepaald een pré. Na zoveel lof zou dan eigenlijk de gebruikelijke zucht over het niveau van de zangers moeten volgen, want een festival als Spanga kan natuurlijk geen toptenor betalen. Maar nee, daar stond als een duvel uit een doos de mij volslagen onbekende toptenor Charles Alves Da Cruz de sterren van de hemel te zingen! Karen Wierzba zong een gloedvolle Gilda en dirigent David Levi begreep precies wat er van het orkest en de timing werd gevraagd.

RS (originally published in Villa d'Arte Magazine, 2003)

• DOWNLOAD OPERA SPANGA'S RIGOLETTO VIDEO HERE
• BUY OPERA SPANGA'S RIGOLETTO DVD HERE

•
DE PERS OVER RIGOLETTO