Jan van Gilse: Thijl (1940)

JAN VAN GILSE'S THIJL NA 38 JAAR WEER OP HET TONEEL

30 juni t/m 17 juli op voormalig vliegbasis Soesterberg
Tickets & info: thijl2018.nl

Van 30 juni tot en met 17 juli wordt de voormalige vliegbasis Soesterberg het spectaculaire decor voor Jan van Gilse’s legendarische opera Thijl (1940). Onder leiding van acht Utrechtse studenten wordt op de vliegbasis een enorm decor gebouwd van zandsculpturen, op een podium waar 150 jonge musici en acht solisten Van Gilse’s meesterwerk op de planken brengen. Bariton Anthony Heidweiller zingt de titelrol, sopraan Aylin Sezer is Nele en de regie is van Wim Trompert. Een festival met muziek, lezingen en workshops en een bezoek aan het Nationaal Militair Museum sluiten aan op de voorstelling. De spectaculaire Nederlandstalige opera voert ons mee naar het begin van de Tachtigjarige Oorlog. Met zijn moed, humor en muziek neemt volksheld Thijl Uilenspiegel mensen mee in zijn strijd voor recht en vrijheid. Vastberaden trekken Thijl en zijn geuzen ten strijde tegen de Spaanse overheersers. Thijl komt erachter dat elke strijd, ook voor de meest oprechte idealen, zijn prijs kent. Toch staan Thijl en zijn geuzen voor hoop, moed en plezier.

Meesterwerk van internationale allure

Thijl is zonder meer hèt meesterwerk uit de vaderlandse opera literatuur. Het staat bol van meeslepende melodieën en vooral ook ritmes die terugvoeren op allerhande muzikale thema’s en liederen uit de Tachtigjarige Oorlog. Het is een overweldigende partituur, waarvoor een enorm ensemble nodig is. Het werk telt alleen al meer dan 50 zangrollen! Daarnaast slaat de opera een brug tussen de Tachtigjarige Oorlog en de wereld van vandaag. Van Gilse componeerde het werk aan het begin van de Tweede Wereldoorlog, waarin hij uiteindelijk zelf in het kunstenaarsverzet belandde. Met de partituur van Thijl als zijn grootste bezit overleed hij op zijn onderduikadres. Hij kon de klap van de terechtstelling van zijn zoon, een verzetsheld, door de Nazi’s niet verwerken. De partituur kwam ongeschonden door het einde van de oorlog, maar het duurde tot eind jaren zeventig voor Thijl in het Holland Festival concertant ten doop werd gehouden. Behoudens een reprise bij DNO met de Holland Festivalcast is het werk (ondanks diverse plannen) nooit meer uitgevoerd, vanwege de enorme kosten die uitvoering van dit licht megalomane werk met zich meebrengt. Een unieke kans een van Nederlands weinige opera’s van internationale allure te zien, want het zou zomaar weer een halve eeuw kunnen duren voor een volgende gelegenheid zich voordoet.

Kritsche kanttekening

Typish overigens dat na het werk van 401NederlandseOperas voor Jan van Gilse (wij hebben diens nog onuitgevoerde Helga von Stavern in onze 401Concerts programmering) een studentenensemble zich nu over ‘s lands meesterwerk op operagebied moet ontfermen: waar waren de zichzelf van Mozart en Bizet naar Puccini slepende gesubsidiëerde opera-instellingen in Nederland in de afgelopen 40 jaar? Waarom heeft het mnisterie van cultuur nooit cultuurbeschermende afspraken met De Nationale Opera gemaakt met betrekking tot bescherming van national opera erfgoed? Daarom driewerf hulde aan het Utrechts studentenenseble dat hiermee geschiedenis schrijft.

Het Utrechtsch Studenten Concert bestaat in 2018 195 jaar en is daar­ mee het oudste symfonieorkest van Nederland. Traditiegetrouw wordt elk lustrum gevierd met een grootschalige operaproductie op professioneel niveau.

30 juni t/m 17 juli op voormalig vliegbasis Soesterberg
Tickets & info: thijl2018.nl