STUYVESANT ZERO

Een opera in twee scènes en een debat

Performed: August 22, 24, 25, 26, 28, 30, 31
September 1, 2, 2012
Beginning 15:00 uur.

COMPONIST: Caroline Ansink
Libretto: Jonathan levi

CAST
Scène 1 (1655)
 

• Peter (Gouverneur van Nieuw Amsterdam): Marcel van Dieren (t)
• Judith (Peters berekenende vrouw): Klara Uleman (s)
• Asher (Een joodse koopman): Sinan Vural (bt)
• Esther (Asher’s Braziliaanse slavin): Pearlmira Vincent (s)

Scène 2 (2010)

• Peter (Nederlands anti-Islam politicus met een houten kop): Marcel van Dieren (t)
• Yehudit (Een moslim-Amerikaanse, exotisch en bekend in de betere kringen van New York): Klara Uleman (s)
• Imam Ali (Yehudit’s man, een soefi Imam): Sinan Vural (bt)
• Samira (Nederlandse advocate en politica van Afrikaanse afkomst): Pearlmira Vincent (s)

Spanga Ensemble (klarinet, contrabasklarinet, hoorn, contrabas, accordeon, diverse gitaren en twee slagwerkers) o.l.v. dirigent/ gitarist Ezequiel Mennaled.
Regisseur en producent: Corina van Eijk
Decor: Jolanda Lanslots
Kostuums: Pieter de Rooy
Make-up: Saskia Ellemeet
Geluid: Patricia van den Boogaart
Producent: Greetje Sluijs

•
Opera Spanga
Spangahoekweg 47, 8482 Spanga, Nederland
Info: www.operaspanga.nl
Tickets: Dit e-mailadres is beschermd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen zien.

Intro

Opera Spanga, twintig jaar geleden ontstaan op maar een paar honderd meter afstand van de vermeende geboorteplaats van Stuyvesant, heeft de Nederlandse componist Caroline Ansink en de New Yorkse librettist Jonathan Levi uitgenodigd om een korte opera in twee scènes te maken.

Synopsis
Scène 1 – New Amsterdam, 1655.

De joodse slager Asher Levy is zojuist aangekomen uit Recife, Brazilië. Geboren in Amsterdam uit een familie die in 1492 gedwongen werd Spanje te verlaten tijdens de verdrijving van de Joden, bouwde Asher een zaak op in Brazilië, die hij door de komst van de Portugezen weer zag verdwijnen. Hij arriveert in New Amsterdam, zonder een cent, met alleen zijn scherpzinnigheid en één slaaf, de Afrikaans-Braziliaanse Esther. Hij hoopt dat de vrijheid die hij onder het Hollandse bewind in Amsterdam en Recife heeft ervaren, het hem mogelijk maakt een nieuw leven op te bouwen zoals dat ooit bestond in het negende eeuwse Cordoba, waar Christenen, Moslims en Joden in harmonie leefden.

Zo eenvoudig is het leven echter niet. Stuyvesant krijgt lucht van de nieuw aangekomene. Hij verbiedt hem niet alleen om een slagerij te openen, maar tevens ontzegt hij hem het recht om een andere zaak of huis te kopen of een synagoge te bouwen. In een schrijven richt Stuyvesant zich tot de Hollandse West-Indische Compagnie, waarin hij de wens uitspreekt dat het Joden, dit verachtelijke ras, die godslasteraars, niet mogelijk gemaakt zal worden de nieuwe kolonie te infecteren.

Maar geduldig stuurt Levy vindingrijke petities naar zijn vrienden in Amsterdam. Daarbij wordt hij geholpen door Esther, die van hem heeft leren lezen en schrijven. Hij wint niet alleen de rechtszaak tegen Stuyvesant, maar ook weet Esther de vrouw van Stuyvesant, Judith, te overtuigen van het belang van godsdienstvrijheid.

Het debat

Terwijl onderwerpen als godsdienstvrijheid en burgerschap aan bod komen – maar ook vrouwenrechten en rechten voor slaven, onderwerpen waar in Nieuw Amsterdam niet eens over nagedacht werd - zal het publiek samen met de zangers vrijelijk dwalen door het ondoordringbare en stekelige woud van immigratie en cultureel erfgoed.

Als de laatste kruimels zijn opgegeten, verruilen de vier zangers hun koloniale kostuums, ten overstaan van het publiek, voor hedendaagse. Het publiek wordt niet alleen fysiek verplaatst van de Oude naar de Nieuwe Wereld, maar zal zich ook mentaal dienen te wapenen voor oude problemen die zich nog altijd manifesteren in het New Amsterdam van nu.

Scène 2 – New York, 2010

In Down Town New York verloopt alles soepel voor Imam Ali en zijn vrouw Yehudit. Hun droom om een Islamitisch Cultureel Centrum te bouwen dat de schoonheid van de Islam kan uitdragen in een stad als New York, die zo kwalijk beschadigd is sinds september 2001, heeft de fantasie van de New Yorkse rijken geprikkeld en de steun van de burgemeester gekregen.

Maar dan komen er twee Nederlandse politici als piraten de haven binnen gevaren: een zwarte vrouw genaamd Samira -Esther uit het eerste deel- en een man met blond haar, genaamd Peter. In een mum van tijd weten zij het beeld neer te zetten van de komst van The Ground Zero Mosque en in het kielzog de overname van New York door De Moslims.

Zodra ze bekomen zijn van hun verbijstering, vechten Ali en Yehudit terug. Maar eerst zullen ze moeten beslissen hoeveel vrijheid ze Peter en Samira willen ontnemen om hun eigen gevecht te winnen. Samira’s verhalen van haar eigen mishandeling en de bedreigingen aan haar adres na de dood van een filmmaker, dat haar leven tekende, zetten Ali en Yehudit aan het denken. In hoeverre zijn zij bereid de hand in de boezem te steken?

Caroline Ansink over het componeren van Stuyvesant Zero

Volgens Ansink leent een onderwerp als Stuyvesant zich goed voor bewerking tot opera omdat het veel vragen oproept waarop geen eenduidige antwoorden te geven zijn: ‘De verbinding met het heden geeft deze opera extra bestaansrecht. Juist de al te opzichtige emoties van het personage Pieter Stuyvesant en ook zijn ogenschijnlijke gebrek eraan bieden ruimte voor gelaagdheid.’

Omdat de verstaanbaarheid van de tekst belangrijk is, zijn heldere zanglijnen het uitgangspunt. Ansink: ‘Het ritme komt voort uit de tekst. De instrumentengroep is transparant in een heel gevarieerd klankspectrum. In het slagwerk zullen verschillende soorten klokken (tubular bells, Glockenspiel, maar ook loshangende klepelklokken) als boodschappers van geloof, hoop en liefde, aankondiger van het Noodlot, maar ook van onheil, rampspoed en dood, een belangrijke rol spelen. Alles is in deze bezetting mogelijk: van boterzacht tot vlijmscherp en van bot als graniet tot vlug als water. Van het lopen met een houten been gaat een heel dwingende ritmiek uit!`

De confrontatie van het verleden met het heden (tussen scène 1 en scène 2 bevinden zich vier eeuwen) vraagt volgesn Ansink om een muziek die traditie respecteert, becommentarieert, doorkruist en bespiegelt: ‘De vele verschillen, maar vooral de overeenkomsten tussen christendom, islam en Jodendom zullen in de structuur van de muziek goed hoorbaar zijn. En er zijn ook nog de klanken van de Native Americans. Geen van de muziekstijlen zal letterlijk geciteerd worden maar gebaren en elementen uit elke muzieksoort zullen bij de luisteraar telkens andere associaties op gang brengen.’

ACHTERGROND VAN DE OPERA: PIETER STUYVESANT & HET DEBAT

Pieter Stuyvesant werd geboren in 1612 te Scherpenzeel—hoewel sommigen beweren dat zijn wieg in Peperga stond. Vechtend voor de West-Indische Compagnie op Sint Maarten, verloor hij zijn been. Judith, de zus van zijn zwager, verpleegde en vertroetelde hem - zij fabriceerde zelfs een houten been voor hem. Als dank trouwde hij met haar.

Gouverneur van Nieuw Amsterdam

Stuyvesant was gouverneur van Nieuw Amsterdam van 1645 tot 1664, toen de Engelsen de macht overnamen Nieuw Amsterdam New York werd. Hij slaagde er in de stad te beschermen tegen aanvallen van Indianen en wist het grondgebied fors uit te breiden. In die korte periode kreeg hij ook veel andere zaken voor elkaar: Quakers, Joden, Indianen, eigenlijk iedereen die on-Nederlands was, werd op zijn bevel vervolgd en gemarteld.

Verzet

Een Joods-Amsterdamse koopman uit Brazilië, genaamd Asher Levy heeft Stuyvesant met succes voor de rechter gesleept. Sindsdien verkreeg iedere man (van gelijkheid van man en vrouw was nog geen sprake) het recht om land te bezitten, wapens te dragen en fatsoenlijk burger te zijn.

Stuyvesant trok zich terug op een boerderij, waar hij uiteindelijk in 1672 stierf. Hij werd begraven in Manhattan, daar waar nu the Bowery is, van waar men tot 11 september 2001 een prachtig uitzicht had op de Twin Towers.

Waarom Stuyvesant?

Corina van Eijk, die het thema bedacht, over haar keuze voor het odnerwerp Pieter Stuyvesant: ‘In de laatste 500 jaar zijn er medicijnen ontwikkeld tegen ziektes zoals pokken en polio en zowel mannen als vrouwen zijn naar de maan gevlogen. Maar problemen met godsdienstvrijheid en mensenrechten infecteren de wereld als vanouds. De uiteindelijke reden om een opera te schrijven over mensen die 400 jaar geleden geleefd hebben is om iets op te steken over de mensen die nu leven. Door de scène 2 in New York anno 2010 te laten spelen, hopen we dat het publiek niet alleen de huidige omstandigheden en de verwijzingen zal herkennen, maar dat ze de opera zal verlaten met verfrissende inzichten en vragen rondom thema’s die vandaag even actueel zijn als destijds, zoals Godsdienstvrijheid binnen de multiculturele samenleving en gelijke rechten van man en vrouw binnen verschillende religies. Geld vrijheid van menignsuiting voor iedereen? Of moeten we sommige meningen à la Stuyvesant proberen te verbieden?’

Overigens hoeft het publiek geen zware kost te verwachten, want zegt Van Eick: ‘Verdi en Stravinsky en andere componisten wisten dat opera het vermogen bezit mensen te laten nadenken en te laten voelen. Wij willen echter met Stuyvesant Zero, in de lijn van elke Opera Spanga productie, het publiek ook laten lachen.’

Librettist
Jonathan levi

Jonathan Levi is de schrijver van de roman A Guide for the Perplexed, en van vele verhalen en artikelen voor The Los Angeles Times, The International Herald Tribune, Condé Nast Traveler en The Nation. Hij heeft libretti voor vier opera’s geschreven, o.a. van Buwalsky: A Road Opera, met Mel Marvin, geproduceerd door Opera Spanga in 2004. (Voorstellingen in Spanga, New Haven en New York). Recentelijk regisseerde hij zijn muziektheater stuk Falling Bodies bij het Rustaveli National Theater in Tbilisi, Georgia. Het handelt over een denkbeeldige samenkomst tussen Galileo en Primo Levi (geen familie). Levi woont in Rome.