Reinbert de Leeuw - Menu

---

Reinbert de Leeuw: Reconstructie - Synopsis

Vertaald uit de Engelse tekst door: Ank Reinders

Het toneel stelt het theater Carré voor, vroeger een circus. Achter het toneel zijn delen te zien van een standbeeld van Che Guevara. Tijdens de voorstelling zullen zeven werklieden het elf meter hoge standbeeld overeind zetten. Het doel van deze opera is, de reële waarde van Che Guevara op te krikken van een pop-idool op T-shirts tot een Latijns-Amerikaanse vrijheidsstrijder die leiding geeft aan de weerstand tegen het Amerikaanse imperialisme. In de voormalige piste is een cirkel aangebracht van zeven meter in doorsnee. Deze cirkel vertegenwoordigt het westerse halfrond. Midden in staat een groot bed dat Latijns Amerika vertegenwoordigt. Daar waar geografisch gezien Cuba zich zou bevinden is een grote, barokke spiegel neergezet. De maan schijnt over het publiek. Lianen en reusachtige varens aan beide kanten van het toneel beelden het BolIviaanse oerwoud uit.  Aan de linker- en rechter kant staan tafels met elk dertien metalen schalen die tijdens het verloop van het spel op bepaalde momenten worden aangetikt om een nieuwe scène aan te geven.

Deel I

Een meisje, gekleed in een met bloed besmeurd bruidskleed ligt op bed: Cuba.  De opra spelt zich opdrie nieau’s af: het eerste niveau toont werklieden die bezig zijn een standbeeld van Che Guevara in elkaar te zetten.Op het tweede niveau bevinden zich Don Giovanni en de Commandatore. Het derde niveau brengt een antal grote, Amerikaanse zakenmensen op het toneel;  op ieder niveau voltrekt zich een reconstructie.

A staat voor Amerika

De ouverture zet in terwijl de werklieden Guevara’s schoenen vastmaken aan de basis van het standbeeld.

Overture

Deze ouverture toont in muzikale zin de samenwerking tussen vijf levende en een aantal reeds overleden componisten.

Het koor is samengesteld in:

KOOR A, KOOR B, KOOR C

1. Dollars- investeringen - baten-opbrengst
2. Per jaar – per dag – per minuut
3. Vierduizend - vijf miljoen - twee miljard
4. tonaal – verdwaling – oplettendheid- Amerika-appel- Apacheindiaan – Akela - atoom - vastmaken – avontuur - verbindtenis - vooruitgang - armen - abc - anaal - van alpha tot omega
5. Gnoepiloquiflex – nylonpepsidralon

Intussen komen twintig mooie majorettes binnen, in strakke costuumpjes met kokkette laarzen, en met knalrode sjako’s op hun platina pruik, terwijl ze een lied zingen waarmee ze de Yuki-vrouwen gedenken die hun echtgenoten steunden toen andere stammen hen aanvielen. Als de majorettes het toneel verlaten komt Erasmus binnen; hij zet Cuba overeind. Het libretto vermeldt dat het verschijnen van deze bekende humanist te danken is aan het feit dat in 1969 zijn 500-ste geboortedag werd gevierd. Zowel Mulisch als Claus waren eerder al uitgenodigd, daaraan een muziekstuk te wijde maar beiden wezen het voorstel af omdat Erasmus geen keuze wist te maken tussen de paus en Luther. Zij waren van mening dat ze in een ander tijdperk leefden waarin men andere keuzes moest kunnen maken. Dus besloten ze, Erasmus een plaats te geven in hun eigen werk, liever dan binnen de vieringen ter ere van Rotterdam. Ze gaven hem de rol van dienaar van Don Juan, hetgeen hen voldoende gelegenheid gaf, keuzes te maken. Erasmus reciteert een monoloog waarin hij zijn God-lovende en al te vrouwelijke moeder  en zijn onwaardige vader tot onderwerp neemt, om aan de hand van deze ouders aan te voeren waarom hij seks heeft afgezworen.

Part of Don Juan’s Monologue Bert Olsson (Don Juan)

Don Juankomt binnen en zwaait zijn dienaar lof toe omdat hij zo vlijtig en oprecht is alvorens hem een lesje te leren over geld, macht en vrouwen. Koor A en B bezingen de overwinning van het imperialisme in Zuid Amerika, waar iedere minuut vier mensen sterven. De openingszinnen van de Commendatore en Don Juan worden in de muziek geïllustreerd.  Nu verschijnt Bolivia, een korte klacht zingend: ‘In Latijns Amerika laat iedere drieduizend dollar een dode achter’.

B is Bolivia

Don Giovanni maakt Bolivia het hof in een aangrijpend duet:

Your forehead is the plateau of the Andes Bert Olsson (Don Juan), Natascha Emmanuels (Cuba)

Wanneer Don Juanuitroept dat hij de nacht in Bolivia wil investeren, verzucht Erasmus dat hij dat voorshands een slecht idee vindt. ‘Investeren, daar komt niets goeds van.’ Dit wordt in duidelijke bewoordingen uitgesproken en is daarom één van de momenten in het libretto waarin de politieke agenda van de makers onmiskenbaar verwoord wordt en wel bij monde van Henk  Molenberg in de gedaante van Erasmus:

‘Investing is suspicious’ Henk Molenberg (Erasmus)

C staat voor Cultuur

Er wordt een serie quasi Tv- spots opgevoerd voor producten als : ‘Hair de luxe’ , ‘Faroflex’, ‘Quick, quick, quick,’ ‘Raspoent’,  ‘Guoulox’ etcetera.  Dan komt Clyde  te voorschijn. Hij is de 46 jaar oude maar 56 jaar lijkende  directeur van de ‘Total American Conpany’ en echtgenoot van de frigide Cinderella.  Hij bezoekt Latijns Amerika, het meest achtergestelde continent . Hij heeft goede plannen voor de bevolking. Nu komt Clarence op, en zegt eigenlijk dezelfde dingen als Clyde, ofschoon hij het heeft over een steriele vrouw, genaamd Chouchou. Hij  vertelt over een mammoet-onderneming die paraat staat om de Latijs-Amerikaanse rijken bij elkaar te krijgen..

Short fragment C is for Culture

Short fragment intro’s Clyde and Chouchou Siem Vroom (Clyde), Carola Gijsbers van Wijk (Chouchou)

D staat voor Devotie

ABC zet uiteen waarom hij vlees produceert in Argentinië, koffie in Brazilië, suiker in Cuba, cacao in de Dominicaanse republiek, rijst in Equador, bananen in Guatemala, katoen in Haïti, olie in Venezuela enzovoorts.  Hij krijgt applaus. Clyde vertelt hoe zijn ‘Total American Company’ Latijns Amerika helpt, zijn rijkdommen tot ontwikkeling te brengen.'

Clyde recalls how his Total American Company 'helps' Latin America by 'developing its riches' Siem Vroom (Clyde), Paul Brandenburg (Clarence), Jérôme Reehuis (ABC), Hetty Verhoogt (Cinderella), Carola Gijsbers van Wijk (Chouchou), Yoka Berrety (Claudelle)

E staat voor Eten

Drie Bolivianen zetten een tafel en drie stoelen op de aangegeven plek voor de Sandwich-eilanden. Ze plaatsen een doos met crackers op tafel  en een spuitbus die de vorm heeft van een Apollo-capsule.

‘Their eyes devour my bosom’ Yoka Berrety (Claudelle), Carola Gijsbers van Wijk (Chouchou)

F staat voor fantasie

Don Juanpoetst zijn pistool en Erasmus borstelt de jas van zijn meester. Don Juanbezingt zijn reproductiecapaciteit: ‘Mijn boom groeit en bloeit wanneer een vrouw een kind baart’. Don Juans muzikale onstandvastigheid komt het duidelijkst naar voren in zijn aria in drie stijlen: de stijl van Diepenbrock, van Strawinsky en van Henze. Dit stuk wordt door drie dirigenten gedirigeerd. Het is boeiend, te horen hoe deze stijlen gebouwd zijn op de twee belangrijkse thema’s uit Mozarts Don Giovanni, die trouwens voortdurend de hoofdmotieven blijven.

G staat voor God

Clyde zegt een gebed, Cinderella zingt een lied en als ABC foetert dat bidden geen activiteit is, schrijft Clyde een cheque van 250 dollar uit voor de blinden in Argentinië. Ze beginnen met elkaar te bidden  totdat Claudelle een cheque van 1.000 dollar uitschrijft voor een doel dat haar nog even te binnen moet schieten. Wat? Mongoliede kinderen? Dat is goed! ABC berispt hen, hij vraagt 2 miljard. Men hoort bommen vallen, en men verstijft van angst.

H staat voor Haat

Dat brengt Che Guevara’s aanval aldaar in herinnering.  Jack Tyrannosaurus moet zijn mannen terugroepen en iemand schreeuwt om terugtrekking op de muziek van ‘The star’s spangled banner’, Dixie, Columbia, Juweel van de Oceaan, Yankee doodle, de strijdhymne van de republiek, en tenslotte de hymne ’Heer, blijf bij ons’

I staat voor Illusie

De instrumenten worden gestemd. Bolivia komt in trouwjurk binnen. Ouverture. Bolivia loopt naar het bed, gehypnotiseerd. Deze scène is ontworpen als een reconstructie van een mini-opera in de stijl van Mozart, zonder hem te imiteren. Het onorthodoxe orkest en de totale afwezigheid van instrumenten die een Mozart-orkest kleuren, voorkomen dat. Afgaande op dat wat de componisten zeggen en de ouverture die slechts veertig seconden duurt,  kan dit fragment beschouwd worden als het beste resultaat van hun samenwerking. Niet minder dan zeven pogingen zijn de revue gepasseerd voordat men tot deze versie besloot.

Reconstructie I for Illusion ‘Overture’

Na de miniatuur ouverture wisselen Don Juan en Bolivia in het Italiaans gegevens uit over de vraag hoeveel mensen er per minuut sterven in Latijns Amerika, en hoe zeer er van hen geprofiteerd is. Wanneer zij het toneel verlaten hebben, beklaagt Erasmus het lot van Bolivia die op dit moment verkracht wordt door zijn meester en een kind concipieert. Wanneer hij zijn meester waarschuwt dat er iemand aankomt, blijkt dat de Commendatore te zijn  die zijn verkrachte dochter komt wreken. Wanneer de Commendatore zich omkeert om haar te omhelzen, steekt Don Giovanni hem in zijn rug.

J staat voor de Moordenaar

Don Juan shoots the Commander and proceeds to shoot Bolivia as well. He is prevented in doing so when the winch with which the workman are hoisting the sections of the statue breaks loose. Don Juan flees.

Don Juan kills the Commander Bert Olsson (Don Juan), Pieter van den Berg (Commander)

K staat voor 'Keen' [Engels]

Bolivia zingt een lied op tekst van Césare Vallejo:

•

As in F is for Fantasy, tonal and non-tonal motives occur together. The composing team generally discovered that the words tonal and atonal were merely formal expressions that went together naturally. There are passages of strict tonal music in Reconstructie, and passages with purely tonal music.

L staat voor levenloos

Bill neemt het lijk van de Commendatore in ogenschouw en haalt een walkie-talkie te voorschijn. De electronische weergave van het geluid geeft aan, hoe de opera is gemaakt. Hij bestaat uit ideeën die elkaar beïnvloeden, een versnippering van de partituur tijdens het realiseren van deze ideeën.

Jack Tyrannosaurus beantwoordt zijn telefoontjes en geeft opdracht het lijk te zoeken en het  te bergen.

M staat voor Maanlicht

Alles is gehuld in roze, stroperig maanlicht; Bill, Cinderella, ABC, Chouchou, Cinderella  en Clyde vertellen over hun uiteenlopende ideeën over liefde en liefde bedrijven;  ondertussen herhalen de koren hun lied over al die mensen die in Latijns Amerika per minuut sterven. Er ontwikkelt zich een kakofonie waarin alle incestueuze relaties voorbij komen. Bill is voortdurend bezig, zijn geweer ergens op te richten en zo nu en dan schiet hij maar eens op de lianen aan de ene kant van het toneel.  ABC zegt dat hij daarmee moet ophouden, maar Bill weerstreeft hem, zeggend dat hij schiet op alles in de jungle wat beweegt en niet wit is.  ABC denkt dat het Bill is die zijn vader heeft doodgeschoten, maar nee, dat blijkt Martin Borman te zijn, een personage uit de tweede wreldoorlog. ABC barst uit in een filosofisch delirium waarin hij Heideggers stelling citeert: 'Waarheid is de niet-waarheid'.  Dan komt Tarzan op

End of the declamation of Heidegger, intro Tarzan Alex van Royen (Martin Bormann), Peter van de Wouw (Tarzan)

Opnieuw  meent Tarzan zijn vader te herkennen, maar Cinderella denkt dat de gestalte een gorilla is. Clyde noemt hem de vader van de president van zijn bedrijf. Borman is ervan overtuigd: hij is ariër!

N staat voor Naastenliefde

Schijnbaar The Beatles parodiërend zingen ze dat nabuurschap het enige is dat ze nodig hebben, daar doen ze alles voor: ze doden, spioneren en liegen.

Voor diegenen die hier belangstelling voor hebben, melden de componisten dat de structuur van de muziek hier analoog is aan( de muziek in) het fragment c:  cultuur. De acteurs zingen hier, op de wijze van de ‘Uitvindende moeders’ van Franz Zappa , met begeleiding van zeven toetsinstrumenten, zoals de Darmstädter Musikschule  dat voorstaat. Het solistenkoor, (koor B)  heeft zich intussen ontwikkeld tot een soort Leger des Heilskoor, compleet met tamboerijns..

O staat voor Oorlog & Vrede

In dit laatste fragment van deel 1 zijn alle letters van A tot O nogmaals voorbij gekomen, afgesloten met een kort commentaar of een korte samenvatting.

Gedurende de pauze (p staat voor pauze) wordt een accoord gespeeld door vier hammondorgels , zoals het voor komt in de ouverture van A staat voor Amerika. Dit accoord luidt de pauze in.

DEEL TWEE

P staat voor Pauze

Een jongenskoor reciteert vervolgens het alfabet achterstevoren van Z tot Q:

Q is for Quetzalcoatl

< Reinbert de Leeuw: Axel Intro		Reinbert de Leeuw: RECONSTRUCTIE >