Andries ten Cate (1773-1858)

Over de Amsterdamse componist Andries ten Cate is niet veel bekend, ondanks dat hij als schepper van Seïd en Palmire de oudste Nederlandse opera sinds Bartholomeus Rullofs versie van Kloris en Roosje componeerde, waarvan in elk geval complete fragmenten bewaard zijn gebleven. Het stuk was overigens niet alleen beroemd vanwege de muziek, maar ook vanwege het tekstboek van Jacob van Lennep, uitgever en ‘s lands meest vermaarde literator in die dagen. Beroemd in zijn tijd waren de ouverture, het rondo van de Zeeroverhoofdman, en de cavatine van Selima, “Spoedig, mijn zuster”. Deze cavatine zullen wij uitvoeren en opnemen tijdens het allereerste  401NederlandseOpera’s concert te Hoog-Keppel, op 26 april 2015, met sopraan Jolien De Gendt in de rol van Selima en Pieter Dhoore aan de piano.

Tekst: René Seghers
Bronnen: Jacob van Lennep: Seïd en Palmire, zangspel in drie bedrijven (1830, Libretto); Seïd en Palmire, rondo van de zeeroverhoofdman & cavatine van Selima (1831, Reduction for piano and voice); Neue Zeitschrift für Musik: das Magazin für neue Töne (1834, Volume 8); Viotta: Muzieklexicon (1881); S.A.M. Bottenheim: De Opera in Nederland (1932, Van Kampen & Zoon, Amsterdam); Keller en Kruseman: Geïllustreerde Muzieklexicon (1932/1949); Algemene Muziek Encyclopedie (1957/1980, Unieboek, Bussum); Archieven Nederlands Muziek Instituut.

401Concerts Nr. 1 (Audio) Download: € 7.99

401Concerts Nr. 1 (Video) Download: € 7.99

De componist en violoncellist Andries ten Cate (Amsterdam, 1773 – Amsterdam, 27 juli, 1858) was aanvankelijk voor de handel bestemd, maar begon  op veertienjarige leeftijd muziek te beoefenen. Vervolgens nam hij compositieles bij Bertelman. In 1821 componeerde hij zijn eerste werken, bestaande uit kwartetten, kwintetten, concerten voor blaasinstrumenten en cantates voor koor en orkest. In 1831 vervaardigde hij voor de stadsschouwburg te Amsterdam een opera in drie bedrijven, getiteld Seïd en Palmire, welke vanaf midden maart meerdere malen met bijval ten gehore werd gebracht. Het succes leidde ertoe dat de opera zelfs in het Duits vertaald werd. Tevens kwamen er aria-albums en bewerkingen van uit. In deze reducties leeft het verder verloren geraakte werk momenteel voort. Uit de gedrukte cavatine ‘gezongen door mevrouw Narrei Koning’ valt te leren dat deze waarschijnlijk de creatrice van Selima was. Het gedrukte rondo van de Zeeroverhoofdman leert ons dat deze rol waarschijnlijk werd gecreëerd door F. Neitz. In 1835 componeerde Ten Cate een tweede opera, Constantia. Ook deze opera mocht zich in grote publieke belangstelling verheugen. Zijn derde opera Numa Pompilius had in 1836 beduidend minder succes, waarna zijn operascheppen stokte.

Ten Cate was een der eerste leden van de Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst en president van de zangschool der Maatschappij Tot Nut van't Algemeen. In die hoedanigheden heeft hij veel tot de ontwikkeling van de toonkunst in Nederland bijgedragen. Hij stierf op 27 Juli 1858.

Opera's

Overige composities

–    Zes vaderlandsche zangen voor mannenstemmen met piano

– Ouverture de l' opéra Seid et Palmire, arrangée par J. H. C. Claterbos
– Auswahl beliebter Stücke aus der Oper Seid und Palmire (o.a. de ronde van de Zeeroverhoofdman “Slaan de golven hemelhoog”, en de cavatine van Selima “Spoedig, mijn zuster”.
– Nieuw Wilhelmuslied, geharmoniseerd voor 4 stemmen
– De zoekende zeelieden (koor)
– Weber' zwanenzang (koor)
– Aan de sterren (koor)
–    Gezangen voor de Waalsche Kerk

•
STEUN ONS BIJ HET ONTSLUITEN VAN NEDERLANDS EN VLAAMS OPERA ERFGOED

Wij hopen in de toekomst nog andere fragmenten van Ten Cate's Seïd en Palmire, maar ook van zijn opera's Constantia en Numa Pomipilius uit te voeren en op te nemen. Vindt u het ontsluiten van het Nederlands opera-erfgoed ook belangrijk en wilt u bijdragen aan onderzoek of concerten, neem dan contact met ons op via de Dit e-mailadres is beschermd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen zien. . Op de website vind u onder het kopje sponsoring een overzicht van de mogelijkheden.

Namens 401NederlandseOperas,

Bas ten Have
Anthony van der Heijden
René Seghers