Willem Henri Lucas (1858-1936): Béla? (1893)

Willem Henri Lucas (1858-1936) heeft vermoedelijk gestudeerd aan de Koninklijke Muziek- en Zangschool in Den Haag, en daarna bij Gaston Salvayre in Parijs. Hij was van 1890 tot en met 1896 actief als opera- en operettedirigent aan theaters te Grenoble, Antwerpen, Le Mans en Namen. Naast salonmuziek en gelegenheidswerken bleven de voltooide eerste akte van zijn opera, Béla? uit 1893 en de operette Le voyage aux Alpes uit 1897 bewaard. Op de vleugels van jeugdig enthousiasme begon Lucas rond 1893 aan de compositie van Béla?, waarvan hij het grootste deel van de eerste akte voltooide. Het lijkt erop dat het bij dit in de archieven van het NMI bewaard gebleven torso is gebleven. Wellicht had hij gehoopt met deze eerste akte de handen voor een opvoering op elkaar te krijgen in een van de Franstalige provincietheaters waar hij dirigeerde, maar een blik op het krakkemikkige tekstboek volstaat om te begrijpen dat dit een illusie was. Aan de plot ligt het niet, want het clichéverhaal rond een zigeunerachtige bandiet die uit liefde voor een meisje probeert zijn verleden achter zich te laten was een geliefd thema in literatuur en opera. Aan kampvuur en Arpad & Rilana-romantiek heeft Béla? bepaald geen gebrek. Het zijn de amateuristische verzen zelf die de karakters gaandeweg in karikaturen veranderen. De muziek daarentegen is fris en vol ambitie. Je hoort de grote operadromen van de jonge Lucas terug in de sprankelende 'Air de Farkas', waarin roverhoofdman Farkas zijn bende bij een onheilspellend kampvuur uitlegt dat hij het oogstfeest wil bezoeken waar hij een jaar eerder een meisje ontmoette dat hij niet kan vergeten. Zijn bende moet hem beloven zich daar netjes te gedragen in plaats van de feestende dorpelingen te vermoorden en te beroven. Dit keer moeten ze hem namelijk helpen het hart van een meisje te veroveren in plaats van haar goud! Om zijn identiteit te verhullen moeten ze Farkas daar aanspreken als 'Béla'!