Jan Brandts Buys: Traumland (1927)

Op zaterdag 22 september 2018 presenteert 401NederlandseOperas hoogtepunten uit alle Jan Brandts Buys operas in de Hanzehof (Buitensociëtiet) te Zutphen, als onderdeel van het Jan Brandts Buys Festival. Daarin ook hoogtepunten uit Traumland, de zevende opera van Brandts Buys uit 1927.

In 1920 verhuisde Brandts Buys naar Loznica bij Dubrovnik, een keuze die achteraf gezien niet erg verstandig was omdat hij daardoor veel te lang moest reizen om her en der aanwezig te zijn bij repetities van Die Schneider en nieuw te produceren opera’s. Zijn inspiratie stokte en pas in 1927 volgt een nieuwe opera, Traumland, een opera op een sprookjesthema. Met Traumland nam Brandts Buys ook afscheid van zijn vaste librettisten Warden en Welleminsky. Hij dacht zijn artistieke ideaal om de handeling zo onbetekenend mogelijk te maken en de muziek het verhaal te laten vertellen beter met een zelfgeschreven libretto te kunnen realiseren. Als we toch van de handeling spreken, dan gaat het over een leraar die in de proloog een jonkvrouw in de klas uitnodigt om de kinderen een verhaal over een boze sfinx te vertellen. Als ze een man was, zou ze die sfinx wel verslaan zegt ze. De schoolmeester wordt door haar betoverd maar is te verlegen met zijn bescheiden baantje om haar ten huwelijk te vragen. Hij valt in slaap en daarmee begint het centrale deel van de opera, waarin hij droomt hij dat hij een prins is die de sfinx verslaat en met zijn schoolklas de stad bevrijd, waarna hij met de mooie jonkvrouw trouwt. Als hij achter het harmonium in de schoolklas ontwaakt, vertelt hij haar zijn droom en vraagt haar zo ten huwelijk.  

Hoewel Traumland weer aan de Dresden Oper zou gaan, had Brandts Buys grote moeite een uitgever voor het verhaal over een klas schoolkinderen en hun leraar te vinden. Pas nadat hij de oorspronkelijke titel Das Schulfest, oder das Traumland verkortte tot Traumland vond hij Weinberger tot uitgave bereid, op voorwaarde dat hij er een epiloog bij componeerde waarin het paar de droom nog dankt voor zijn hulp – dromen zijn niet altijd bedrog! Op 24 november 1927 ging het werk uiteindelijk in première, te Dresden. Het vrij unieke werk dat zich van een heel eigen melodisch idioom bedient tegenover de in dit genre bekende werken van Humperdinck, of die uit de Spieloper, bleek Brandts Buys’ grootste succes sinds Die Schneider von Schönau. Het werd in Dresden onder zware concurrentie van Kreneks Jonny Spielt Auf en door Richard Strauss zelf gedirigeerde eigen opera’s vier keer herhaald en zou ook later nog regelmatig worden gegeven.