Arnoud Noordegraaf: As Big As The Sky

Megalomanie in het moderne China met Arnoud Noordegraaf en Ai Weiwei

Verblind door de onbegrensde mogelijkheden van het moderne China laat de Europese architect Sem Aers zich verleiden tot de bouw van een uitzinnige megaconstructie in een Chinees dorpje. Daar raakt hij verwikkeld in een passionele liefdesaffaire met de beroemde operazangeres Qin Mulan. Maar zoals onder de traditionele operaschmink en -kostuums van Mulan een gewiekste, moderne zakenvrouw schuilgaat, zo blijkt ook Sems droomproject te mooi om waar te zijn. Met een mix van traditionele Kunqu opera en Wagneriaanse laatromantiek verbeeldt de Nederlandse componist Arnoud Noordegraaf de botsingen tussen Oost en West, traditie en moderniteit, romantiek en realiteit – conflicten die ook tot uitdrukking komen in het inventieve decorontwerp en de filmprojecties van Ai Weiwei, China’s beroemdste hedendaagse kunstenaar.

muziek, regie, film:   Arnoud Noordegraaf
libretto, scenario:    Adrian Hornsby
decorontwerp, film:    Ai Weiwei

CAST: Martijn Cornet (bariton), Hē Yí (sopraan), Li Yuanwei (tenor), Merlijn Runia (mezzosopraan)
Asko|Schönberg, dirigent    Bas Wiegers
Coproductie    Holland Festival, Barooni, Asko|Schönberg

Do 11, vr 12, zo 14 juni 2015 (Aanvang  20:30 (inleiding 19:45))
Locatie    Muziekgebouw aan ’t IJ
Toegangsprijzen    € 37,50 / 32,50
Studenten/CJP € 17,50 (alle rangen)
HF Young € 19 (zo 14 juni)
Kaartverkoop    www.hollandfestival.nl
Duur:  1 uur 40 minuten, zonder pauze
Taal:  Engels en Mandarijn met Nederlandse boventiteling
Meet the artist    met Arnoud Noordegraaf (12 juni - na de voorstelling)
websites    www.arnoudnoordegraaf.com, www.aiweiwei.com, www.adrianhornsby.com

RECENSIE WERELDPREMIÈRE

Als voorvechter van Nederlandse opera’s heb ik het niet altijd even gemakkelijk als het deze of gene wereldpremière betreft. Aan aanbod overigens geen gebrek. Er vinden in Nederland ruwweg tussen de vijf à tien wereldpremières per jaar plaats, afhankelijk van wat men precies als opera wil accepteren. Die vraag is bij Arnoud Noordegraafs As Big As The Sky snel beantwoord, want dat is een heuse opera, zij het dan een buitenbeentje.

Door René Seghers

Salieri stelde in de 18e eeuw de vraag prima la musica of toch eerst de tekst centraal. Die vraag valt in As Big As The Sky eenvoudig te beantwoorden: alles begint en eindigt hier bij de tekst. Zoals sinds enkele decennia gebruikelijk, is intellectualiteit een centraal gegeven in componeren geworden, waarbij politiek geladen actuele onderwerpen in opera zijn gaan domineren. In dit geval is de Chinese bouwwoede het centrale element, een interessant gegeven dat zich beter leent voor toneel of roman dan voor een muziekstuk. Het verhaal domineert zozeer, dat Noordegraafs functionele partituur feitelijk tot toneelmuziek vermalen wordt.

Even knap en kundig als gekunsteld, slaat hij daarbinnen een muzikale brug tussen een bewust gekozen laatromantisch Westers idioom en de traditionele Chinese Kun Qu opera. In zeker zin is het wel verfrissend, een Westers componist op zijn zoektocht naar zo’n synthese te volgen, nu al die Chinese kunstenaars al weer decennia lang Pop Art en Westerse kunstmuziek als sjabloon voor hun kunst en opera’s gebruiken. Natuurlijk lukt het Noordegraaf evenmin daarin te overtuigen als dat dit anderzijds zijn Chinese collega Guo Wenjing lukt. In As Big As The Sky leidde het vooral tot een serie Chinese operakarikaturen in de rollen van Qin Mulan en de bejaarde Chinese stadsomroeper, die vooral regietechnisch interessant waren. Want een vamperige sexy soapster met een attitude als die van Qin Mulan zul je vergeefs zoeken in het traditionele, met symboliek en iconografische kleding overladen Kun Qu theater, dat dominant was in het tijdvak 1400 tot 1800. Noordegraaf verraste minder door de muziek dan door zijn muzikale versatiliteit: hij is beslist dé man om de Chinese operawereld met een moderne Kun Qu opera op zijn kop te zetten! Met de reeds lang van God en koningin Victoria verloste Westerse operaclichés gaat hem dat uiteraard een stuk minder makkelijk af. Weliswaar leven we in een tijd van eclectisch muzikaal postmodernisme waarin alles kan, maar het is mij onduidelijk waarom Noordegraaf voor dit eigentijds laatromantische idioom  een westerse inbreng heeft gekozen. Het gaat tenslotte om een clash tussen het China van de ongeletterde, bejaarde provinciaaltjes uit Mao Zedongs nalatenschap en de hypermoderne kapitalisten met hun starscrapers. Die laatsten worden gepersonificeerd door de Europese architect Sem Aers (bariton Martijn Cornet), die ons onmiddellijk aan Rem Koolhaas & co doet denken. Hij realiseert in China de droom van self-made miljardair Wu Cai (een stomme filmrol van decorontwerper Ai Weiwei). Aers moet een megalomane koepel bouwen over Cai’s geboortedorp op het Chinese platteland. Een gat in het dak van de koepel moet zorgen voor een camera obscura-effect: de hemel zal op zijn kop over het dorp worden geprojecteerd. Het dorp zelf wordt daaronder afgebroken en herbouwd als ‘authentiek Chinees dorp’ voor toeristen, waarin de bewoners zichzelf gaan spelen.

Tijdens de bouw komt eerst journaliste Kathy op bezoek die een oude geliefde van de architect blijk te zijn. Ze wil de bouw verslaan maar ontkomt niet aan de internationale berichtgeving waarin een oud vrouwtje van 99 centraal staat, die haar oude krot niet wil verkopen. Architect Aers wordt meer en meer de boeman als hij niet alleen de droom van zijn opdrachtgever blijkt te voltooien, maar ook die van zijn geliefde, de Chinese opera-soapster Qin Mulan. Als Aers haar vertelt van de koepel (Dome) geeft ze zich direct met huid en haar aan hem over en twittert na de daad vrolijk dat haar nieuwe liefje de grootste koepel ter wereld in haar naam aan het bouwen is. Het eindigt uiteraard allemaal met een daverende klap als de koepel in de vorm van alle corrupte rotzooi die iemand zich maar bedenken kan, uit de hemel ter aarde stort. De laatste twintig minuten wordt de muziek begeleid door een zingende happy birthday kaart die uit de puinhopen opklinkt en door alles heen de beroemde melodie af blijft draaien – een grappige vondst.  
De zangers en het Asko|Schönberg ensemble rechts op het toneel waren alleszins overtuigend, al moet daarbij worden aangetekend dat solisten muzikaal en vocaal nauwelijks op de proef werden gesteld. Maar toch een compliment aan tenor Zhang Bo die als Nieuwszanger samen met de veelzijdige sopraan Hē Yí de show stal. De rol van ‘nieuwszanger’ was op zichzelf al een leuke vondst die niet voor niets als een rode draad door de opera liep. Martijn Cornet overtuigde als de door zijn ambities meegesleepte architect. Mezzosopraan Merlijn Runia had een vooral optisch prominente rol als de Westerse journaliste Kathy.

De kritieken na afloop liepen uiteen van ‘te vertellerig’ (Place de l’Opéra) tot ‘onderhoudend’ (Theaterkrant) en ‘flets’ (Het Parool). voor alle visies valt wel iets te zeggen. Het verhaal wordt verteltd langs grove cliché’s, iets waar je in opera eigenlijk niet aan ontkomt, maar hier zijn ze zo eendimensionaal, dat van enige emotionele ontwikkeling van de centrale karakters geen sprake is. Aers, Mulan en Kathy zijn sjablonen, karikaturen van zichzelf. Het is bijna een cartoonopera, een gevoel dat versterkt wordt door de dwingende, soms heel letterlijke filmbeelden van Ai Weiwei.

In Muziekgebouw ‘t IJ valt natuurlijk weinig te ‘ensceneren’, de ruimtelijke mogelijkheden zijn daar beperkt  tot wat props en filmbeeld. Dwingend was de enorme vierkante ‘donut’ centraal boven het toneel, waarop steeds beelden van bouwprojecten werden geprojecteerd. Onderhoudend waren de vele eigentijdse snufjes die scenisch en muzikaal werden uitgelicht: er werd zelfs gezongen via Skype. Het zijn precies die scènes die samen met het onvermijdelijke liefdesduetje tussen Aers en Mulan na afloop nog op mijn netvlies staan. Wellicht veelzeggend: ik kan mij de muziek daarbij nauwelijks herinneren. Vroeger was de vraag prima la parole of prima la musica, tegenwoordig is de vraag eerder prima het theater of prima la musica. Als theaterstuk is As Big As The Sky onderhoudend, als opera schiet het werk sterk tekort. Terwijl  zo’n politiek beladen stuk wel mogelijk is, dat bewijst Nixon in China. Maar daar staat ijzersterke, oorspronkelijke muziek onder die invulling geeft aan een overweldigend sterk uitgewerkt concept. Het concept van As Big As The Sky heeft wel die potentie, maar libretto en muziek blijven sterk achter bij de kracht van het idée en zonder muziek kan geen enkele opera slagen.

ACHTERGRONDINFORMATIE

In China kun je dromen. Waren in de vorige eeuw de Verenigde Staten de verzinnebeelding van ongeremde mogelijkheden, tegenwoordig zoeken avonturiers de ruimte in de communistisch-kapitalistische speeltuin van de snelst groeiende economie ter wereld. In China komen dromen uit.
As Big As The Sky, de nieuwe multimediale opera van componist en regisseur Arnoud Noordegraaf, gaat over de Chinese droom – en over dromen die uit de hand lopen. De wereldberoemde dissidente kunstenaar Ai Weiwei zorgde voor het decor en de film; het is de eerste keer dat Ai Weiwei zich op het terrein van muziektheater begeeft. Het libretto is van de hand van de Britse schrijver Adrian Hornsby, met wie Noordegraaf eerder samenwerkte aan de in Tokio gesitueerde muziektheatervoorstelling A.M., die in 2011 te zien was in het Holland Festival. De muziek wordt uitgevoerd door Asko|Schönberg. As Big As The Sky is een nieuwe productie die in het Holland Festival haar wereldpremière beleeft.

As Big As The Sky speelt zich af in de ongekende bouwwoede die China in zijn greep heeft, maar vertelt óók, in de beste traditie van het operagenre, het verhaal van een gedoemde liefde. De Europese architect Sem Aers werkt in een afgelegen Chinees dorpje aan de bouw van een uitzinnige megaconstructie. Zijn klant is Wu Cai, een miljonair en parvenu die zelf is opgegroeid tussen de koeien en rijstvelden van het dorpje. Juist naar die plek keert Wu terug om een monument op te richten voor zijn eigen succes en voor de opkomende supermacht.
Om de Chinese successtory van utopische transformatie in architectuur te vangen ontwerpt Sem de grootste koepel ter wereld, die over het dorp heen gebouwd zal worden en het volledig zal omvatten. In de nok komt een gaatje, waardoor het gewelf verandert in een reusachtige camera obscura die een projectie van de hemel over het dorp en de omringende velden werpt.
Terwijl om hem heen het enorme gevaarte in hoog tempo wordt opgetrokken voert Sem via Skype gesprekken met de verschillende partijen. Het hoofdkantoor van het architectenbureau in Europa maakt zich zorgen om de westerse pers, die het project van hoogmoed beticht en de bouwers ervan beschuldigt de lokale cultuur te vernietigen. Aan de andere kant dringt Wu erop aan dat het oorspronkelijke dorp wordt platgewalst en herbouwd als ‘authentiek’ Chinees dorpje, geschikt voor het opvoeren van traditionele opera, dat een toeristische trekpleister moet worden. Voor de opening van de koepel wordt de Chinese-operazangeres en nationale beroemdheid Qin Mulan geëngageerd.
Sem worstelt met al die tegengestelde belangen en dreigt in een identiteitscrisis te raken. Wanneer Qin Mulan ten tonele verschijnt om te repeteren wordt Sem op slag verliefd – op haar schoonheid, op haar stem, maar ook op de authentieke cultuur die ze lijkt te belichamen. Maar onder de chinoiserie die Sem op haar projecteert is Qin Mulan een moderne vrouw met een sterk zakelijk instinct en een neusje voor de media.
Hun publiekelijk gevolgde liefdesgeschiedenis raakt verknoopt met het steeds moeizamere bouwproject. Een oude vrouw weigert haar huis te verlaten, dat als een eenzame nagel uit het afgegraven sloopterrein steekt en in de media uitgroeit tot symbool van de verwoestende bouwmegalomanie. Sem wordt gedwongen de vraag onder ogen te zien tegen welke prijs zijn droomproject wordt gerealiseerd.

De door Ai Weiwei gemaakte filmbeelden spelen een belangrijke rol bij het tonen van de zeer uiteenlopende werelden waarin de opera zich voltrekt. Het ontwerp van de podiuminstallatie loopt over in projecties van bouwschetsen, videoconferenties, twitterfeeds, televisienieuws en documentair beeld van het snel veranderende Chinese landschap.
Muzikaal heeft Noordegraaf in As Big As The Sky twee contrasterende genres tegenover elkaar geplaatst die de botsende werelden vertegenwoordigen: traditionele Kunqu-opera en wagneriaanse laatromantiek, beide uiteraard bezien door een eigentijdse bril. Met allerlei technieken, zoals het citeren, mengen of juist laten botsen van stijlen, zet Noordegraaf zijn muziek in om het gelaagde verhaal over media, macht en liefde te vertellen. Naast het ensemble, dat op het podium musiceert, heeft hij ook het Chinese mondorgel sheng en een heel arsenaal aan onconventionele percussie – een bouwsteiger, bijvoorbeeld – opgenomen in zijn partituur.

BIOGRAFIEËN

Arnoud Noordegraaf (1974) is componist en regisseur. Hij studeerde aan de Toneelacademie Maastricht en aan het Koninklijk Conservatorium Den Haag. Zijn specialisatie is de symbiose van muziek en beeld. Al tijdens zijn conservatoriumstudie leerde hij zich het filmvak aan door mee te werken aan vele omroep- en filmacademieproducties. Daarnaast ontwikkelde hij een muzikale stijl waarin een hechte relatie tussen livemuziek en samples een belangrijke rol speelt. De combinatie van deze specialismen leidt tot composities met een sterke dramaturgische ondertoon, van solowerken tot muziektheaterproducties. In 2001 richtte hij Inexcelsisvideo op, een productiestichting die zich toelegt op het realiseren van film- en videobeelden voor podiumkunsten op een hoog kwalitatief niveau. Deze stichting groeide uit tot producent van films voor belangwekkende operaproducties als After Life en La Commedia in het Holland Festival. Noordegraaf werkt aan een autonoom oeuvre waarin het componeren van muziek en beeld op vele verschillende manieren aan bod komt. Daarbij heeft hij samengewerkt met onder meer Michel van der Aa, Louis Andriessen, Hal Hartley en Gary Hill, en gezelschappen als De Nationale Opera en Asko|Schönberg. Noordegraaf doceerde en gaf lezingen in Nederland, Engeland en China. In 2011 ging zijn filmopera A.M. in première in het Holland Festival en in oktober 2013 vond de eerste opvoering plaats van zijn muziektheaterwerk Urwald in Amsterdam.

De in Londen woonachtige schrijver Adrian Hornsby (1977) beschouwt verhalen als muziek, als landschappelijk tijdsverloop. Zijn werk wordt gekarakteriseerd door een intens melodisch taalgebruik en door levendige scènes, die zich afspelen in wijde binnenruimtes. Stemmingen variëren van subversief grappig tot kwaadaardig mooi. Hornsby’s schrijven omvat een veelheid aan interesses, waaronder theater, opera, film, essays en non-fictieboeken; de onderwerpen variëren van van huis weggelopen tieners op keitjesstranden tot op water geteelde tomaten in het Midden-Oosten. Hornsby heeft uitgebreid over China geschreven, de maatschappelijke impact, wereldwijde ontwikkelingen en ruimtepolitiek, en hij schreef vier internationaal geproduceerde toneelstukken, een multi-mediaopera, een film met muziek en een grote hoeveelheid korte verhalen. Enkele van zijn werken: The Chinese Dream, geschreven samen met Neville Mars, is een prijswinnend boek dat de snelheid van urbanisatie in China ontleedt; The Good Analyst schetst een nieuw beeld van maatschappelijke waardes, geld en de kracht van gestructureerd denken; A.M. is een liefdesverhaal over geluid en Urwald een thriller over het bewustzijn. In zijn benadering van fictie en non-fictie combineert Hornsby highlevelconcepten met scherpe observatie en bijtende humor. Hij houdt ervan verhalen te schrijven over ideeën die zich in de tijd ontwikkelen; die verhalen onthullen en passant een serie uit het leven gegrepen scènes.

AI WEIWEI

Kunsticoon Ai Weiwei is behalve de beroemdste hedendaagse kunstenaar uit China ook bekend als activist, architect, curator en filmmaker. Ai werd in 1957 geboren in Beijing, zijn vader was de beroemde dissidente schrijver, dichter en schilder Ai Qing (1910-1996). Ai studeerde vanaf 1978 animatie aan de filmschool in Beijing. Van 1981 tot 1993 woonde en werkte Ai in New York, waar hij blijvend beïnvloed werd door de kunst van Marcel Duchamp, Andy Warhol en Jasper Johns en zijn eigen vorm van conceptuele kunst ontwikkelde met het aanpassen van readymades.Na in 1993 te zijn teruggekeerd naar Beijing, ging hij zich ook toeleggen op architectuur. In 2003 stichtte hij zijn eigen bureau FAKE en won verschillende architectuurprijzen. Ai werkte ook mee aan het ontwerp van het Olympisch Stadion van Beijing, maar nam later afstand van de organisatie van de Spelen. In 2012 ontwierp hij het paviljoen van de Serpentine Gallery in Londen. Ai's beroemdste kunstwerken zijn installaties die een dialoog aangaan tussen de moderne hedendaagse beeldtaal en de traditionele Chinese cultuur. Voor Sunflower Seeds (2010) bedekte hij de vloer van de gigantische Turbine Hall van de Tate Modern in Londen met honderd miljoen 'zonnebloemzaadjes' van porselein, handgeschilderd door 1600 Chinese ambachtslieden – een commentaar op de massaconsumptie. Zijn beruchte Coca Cola Vase (1994) is een urn uit de Han-dynastie met daarop het alomtegenwoordige logo van de frisdrankfabrikant geschilderd.
Ai staat bekend om zijn openlijk kritische houding tegenover de Chinese regering. Hij spuide zijn kritiek in eerste instantie middels een blog op het Chinese internetplatform Sina Weibo, en later via Twitter. In 2011 werd hij door de Chinese regering gevangen genomen en later onder huisarrest geplaatst.

ASKO|SCHÖNBERG

Asko|Schönberg, toonaangevend ensemble voor nieuwe muziek, voert in verschillende bezettingen muziek van de 20e- en 21e-eeuw uit. Deze muziek is niet alleen van grote, gevestigde namen als Andriessen, Goebaidoelina, Kagel, Kurtág, Ligeti, Rihm en Stockhausen, maar ook van jongere componisten als Van der Aa en Roukens, en van de jongste generatie, van wier muziek de inkt nog nat is. Ook de grondleggers van de twintigste-eeuwse muziek komen ruimschoots aan bod: van Weill tot Schönberg en van Stravinsky tot Messiaen. Speciale aandacht is er voor langjarige relaties en samenwerking met grote, betekenisvolle componisten, voor onbekend en gloednieuw werk van hoge kwaliteit. Het ensemble heeft een groot aantal samenwerkingsverbanden met (muziek)theatergezelschappen en operahuizen om juist de veelzijdigheid van het hedendaagse muziekpalet over het voetlicht te kunnen brengen. Concerten vinden plaats in de Donderdagavondserie in Muziekgebouw aan 't IJ, in gastoptredens in de NTR ZaterdagMatinee, het Holland Festival, De Nationale Opera en in coproducties met onder andere het Nederlands Kamerkoor, de Veenfabriek, Silbersee en het Vlaamse productiehuis LOD. Het ensemble treedt op in een keur aan concertzalen in binnen- en buitenland en speelt regelmatig op festivals in o.a. Keulen, Krakau en Parijs. De afgelopen seizoenen waren er optredens in Melbourne, Londen, Parijs, Los Angeles, New York en Jakarta. Ook het jongere publiek wordt niet vergeten. Er zijn educatieve projecten voor leerlingen van het basisonderwijs, compositieprojecten voor middelbare scholieren en samenwerking met de compositieafdelingen van conservatoria. Naast dirigent Reinbert de Leeuw en vaste gastdirigent Etienne Siebens werkt Asko|Schönberg geregeld met Oliver Knussen, Clark Rundell, Bas Wiegers en Emilio Pomárico. Dit alles met veelzijdige musici en solisten uit binnen- en buitenland. Asko|Schönberg is ensemble in residence bij Muziekgebouw aan ’t IJ.

CAST

De Chinese sopraan Hē Yí studeerde traditionele Chinese opera en is een kenner en uitvoerder van de traditionele Chinese qin-liederen. Ze zong in verschillende traditionele Chinese opera’s, waaronder Five Daughters Congratulating on Father’s Birthday, Stealing Flowers en Ask for Tuition en vertolkte de hoofdrol in de Chinese musical Red Kid in 2008. In 2011 zong ze de rol van Violetta in Giuseppe Verdi’s La traviata in New York. Ze gaf soloconcerten in onder meer Peking, het Xingguang Theater in Taiyuan, concertzalen in Shenzhen en Hunan en in Philadelphia. Tijdens het slotconcert van het festival voor traditionele muziek in Beijing in 2013 zong ze traditionele muziek uit de tijd van de Zhou-dynastie (1046 tot 256 voor Christus). Hē Yí was gastdocent aan de Universiteit Leiden en de Saint Joseph's University in Philadelphia

Mezzosopraan Merlijn Runia studeerde aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, waar ze les kreeg van onder meer mezzosopraan Sasja Hunnego. Daarnaast volgde ze masterclasses bij onder meer Doris Soffel, Dennis O'Neill en Raúl Giménez. Als operazangeres zong Runia onder meer de rollen van Cherubino in Wolfang Amadeus Mozarts Le nozze di Figaro, Dido in Henry Purcells Dido and Aeneas en Sandmännchen in Engelbert Humperdincks Hänsel und Gretel. Ze zong onder meer de altsolo's in Johann Sebastian Bachs Matthäus-Passion, Gioachino Rossini's Petite messe solennelle en de Krönungsmesse van Wolfgang Amadeus Mozart. Maar ook met modern repertoire heeft Runia ervaring. Ze zong Luciano Berio's Sequenza II tijdens het Berio Festival in 2012 in Amsterdam en Rotterdam en Tehillim en The Desert Music van Steve Reich, en maakte deel uit van het hiphoporkest The Kyteman Orchestra. Als actrice speelde Runia in de kindervoorstelling ZINg! van Theater Artemis en in Nageslacht van Domestica Rotterdam.

De Nederlandse bariton Martijn Cornet studeerde bij o.a. Claron McFadden en Maarten Koningsberger aan het Conservatorium van Amsterdam. Nadat hij in 2008 debuteerde bij de Zaterdagmatinee van het Concertgebouw groeide hij snel uit tot een wereldwijd veelgevraagd talent. Zo zong hij in 2010 de titelrol van Wolfang Amadeus Mozarts Don Giovanni in Buenos Airos en in 2011 de rol van Papageno in Mozarts Die Zauberflöte in Tel Aviv bij de Israeli Opera. In 2012 zong hij onder meer Dr. Falke in Die Fledermaus van Johann Strauss II bij de Opéra national de Lorraine. Bij De Nationale Opera vertolkte hij een breed spectrum aan rollen en in januari 2013 maakte Cornet zijn debuut als solist bij het Koninklijk Concertgebouworkest in een nieuwe compositie van Willem Jeths. In de seizoenen 2013-2014 en 2014-2015 maakte hij deel uit van het vaste ensemble van het  Aalto-Musiktheater Essen. Hij vertolkte daar onder meer de rollen van Harlekin in Richard Strauss' Ariadne auf Naxos en Moralès in Georges Bizets Carmen.

met steun van    Ammodo, Fonds Podiumkunsten, Amsterdams Fonds voor de Kunst, Prins Bernhard Cultuurfonds, Fonds voor Hedendaagse Muziek, Adèle Wickertfonds, Fontein Tuynhout Fonds, VSBfonds
met dank aan    The Brook Foundation
assistent ontwerper:    Bart Visser
art direction:    Studio van ’t Hullenaar & Vis
kostuumontwerp    Merel van ‘t Hullenaar
wereldpremière    Amsterdam, 11 juni 2015