Jan Blockx - De Herbergprinses (1896)

Libretto: Nestor de Tière
Wereldpremière: 10 oktober 1896, Lyrisch Toneel Antwerpen: Antonia Kernitz (Rita), Louis Leysen (Merlyn), Laura Berthaut (Reinilde), Hector Dufranne (Jan Rabo).
Amerikaanse première: 1909, Manhattan Opera New York: Fausta Labia (Rita), Alice Zeppilli (Reinilde), Adrien Vallès (Merlyn), Hector Dufranne (Jan Rabo), dirigent: Leandro Campanari.
•

1910-1913 Edison Cylinder 17010; Maurice Decléry (baritone)
Akte II 'L’automne après l’averse" (Song of Buts)
•
1960 Akte II, NIR Orkest, Mina Bolotine (Reinilde), Raymonde Severius (Rita), Louis Devos (Merlyn), Tony van der Heyden [Jan Rabo of Buts), Jacques de Boeck, Jan Reisig; Maurice Deno (koor), Daniël Sternefeld (dirigent))
•
27 januari 2016, Museum Vleeshuis Antwerpen, Joris Grouwels (baritone)
Akte I ‘Ik keek te diep in 't glas’ (Jan Rabo)(Available form 401Concerts Nr. 2)

Synopsis

De smid Jan Rabo wordt aan het begin van het eerste bedrijf slapend aangetroffen op de drempel van Rita’s herberg. Dorpelingen onderweg naar de markt zien hem liggen en spreken over de herberg waar een vrouw huist van slecht allooi, ‘met donkere ogen’. Jan, nog halfdronken, begint te zingen over hoe hij daar nu eigenlijk terecht is gekomen: ‘Ik keek te diep in 't glas’. In de herberg wordt Rita's twintigste verjaardag gevierd met gezang, plezier en levensvreugde. Rita slaagt erin, de muzikant Merlijn - die zijn kunst en zijn liefde voor Reinilde aanvankelijk trouw wil blijven - te verleiden, tot groot verdriet van Reinilde en Merlijns moeder.

 

401Concerts Nr. 2 (Audio) Download: € 7.99

401Concerts Nr. 2 (Video) Download: € 7.99

 

In de tweede akte viert Rita een wild feest met Merlijn, die zich in de schulden heeft gewerkt en aan de drank is geraakt. Ze wijst haar vorige minnaar, Jan Rabo af, wat uitloopt in een grote vechtpartij.

Jan Blockx: De herbergprinses 'Slot Act II (the famous scene at the Flemish fair)' 1960 SFO NIR Mina Bolotine, Raymonde Severius, Louis Devos, Tony Vanderheyden, Jacques de Boeck

Merlijn wordt in de derde akte door Jan Rabo neergestoken en sterft op het moment dat Reinilde komt aangelopen met het nieuws dat zijn werk eindelijk bekroond is.

Downloads van fragmenten uit Herbergprinses en Bruid der Zee

Voor onze unieke 401Concerts Nr. 2 download met Vlaamse Opera Aria's & Duetten Concert gebruikten wij de Antwerpse opname van 27 januari 2016 uit museum Vleeshuis, door onszelf gemaakt in coproductie met de solisten. Daarin zitten Jan Rabo's aria 'Ik keek te diep in 't glas' uit De herbergprinses en het centrale duet uit de tweede akte van De bruid der zee tussen Free en Kerdien, 'Ach liefste comt', vertolkt door bariton Joris Grouwels en sopraan Pauline Lebbe. Dit duet behoort zonder meer tot de allerfraaiste stukken uit de Nederlandstalige operaliteratuur. De video van dit concert omvat verder aria's en duetten uit opera's van Armand Limnander Van Nieuwenhove, François-Auguste Gevaert, Emiel Wambach en August De Boeck. Korte fragmenten hieruit zijn te zien in bovenstaande video trailer. Het complete concert is downloadbaar van onze 401Concert Nr. 2.

Bespreking

De herbergprinses beleefde haar gelukkige première op 10 oktober 1896 aan het Lyrisch Toneel te Antwerpen met Antonia Kernitz als Rita, Louis Leysen als Merlyn, Laura Berthaut als Reinilde en Hector Dufranne als Jan Rabo. Al snel veroverde de opera in Franse vertaling Brussel, Gent, Bordeaux en andere Franse steden. Ook Nederland maakte in die jaren kennis met De herbergprinses. In 1909 programmeerde Oscar Hammerstein het werk in New York aan zijn Manhattan Opera, met Fausta Labia als Rita, Alice Zeppilli als Reinilde, Adrien Vallès als Merlyn, Hector Dufranne als Jan Rabo onder leiding van Leandro Campanari. De kleinere rollen waren bezet met beroemdheden als Jeanne Gerville-Réache (Kateleyne), Armand Crabbé (Marcus) en Charles Gilibert (de herbergier). Opmerkelijkerwijze bevat de enige 78-toerenplaat van De herbergprinses het lied van Buts uit de tweede akte, in Franse vertaling gezongen door Maurice Decléry als ‘L'automne après l'averse’; een opmerkelijke keuze, want Decléry was voor de Eerste Wereldoorlog een beroemde Jan Rabo.

Jan Blockx: De herbergprinses ‘L'automne après l'averse’ (Act II, song of Buts) Maurice Decléry (Buts) (Edison cylinder 17010)

In muzikaal opzicht is De herbergprinses een klassiek veristisch drama waarin de invloed van Leoncavallo’s Pagliacci het meest in het oog springt. Het keiharde tekstboek van Nestor de Tière (in latere decennia sterk gekuist) was destijds geheel en al naar het recept dat sinds Carmen als beproefd gold: men neemt een lichtzinnige femme fatale uit een eigentijds en kleurrijk arbeidersmilieu (de sigarettendraaister Carmen, het dorpsmeisje Santuzza, de circusactrice Nedda, en hier de lichtzinnige herbergiersdochter Rita) en overgiet het drama, dat uit de strijd om haar gunsten voortvloeit, rijkelijk met couleur locale. De Tière bundelde Cavalleria rusticana en Pagliacci samen in een Antwerpse herberg. Jan Blockx voorzag de getormenteerde tenorprotagonist Merlijn van Canio-achtige noten en omlijstte de maalstroom van gedoemde driften en lusten op ingenieuze wijze met koddige Vlaamse volkskoren en wijsjes. In eigen land werd zijn ‘Vlaamsigheid’ destijds fel betwist, maar internationaal geldt hij als de onbetwiste schepper van de Vlaamse school op veristische leest, zoals d’Albert dat in Duitsland is.