Jan Blockx - De Bruid der Zee

Libretto: Nestor De Tière
Wereldpremière:  30 november 1901, Koninklijke Vlaamse Opera te Antwerpen: Adolfina van Elsacker (Kerlien), M. Judels-Kamphuizen (Djovita), mr. De Ville (Arrie) en M. G. Wauquier (Free Kerdee), onder leiding van Jan Blockx.
Franstalige creatie: 1902, Muntschouwburg te Brussel: Harriet Strasser (Kerlien), Charlotte Pacquot d’Assy (Djovita), Ernest Forgeur (Arrie), Henry Dangès (Free Kerdee), Pierre d’Assy (Morik).
•
27 januari 2016, Museum Vleeshuis Antwerpen, Joris Grouwels, Pauline Lebbe
Akte II ‘Ach liefste comt…’ (Kerlien & Free Kerdee)(Available form 401Concerts Nr. 2)

Tekst: René Seghers

Synopsis

De eerste akte opent met het vissersliedje van Arrie, ‘Het waren twee Coninckskinderen’, dat als ’leitmotif’ door de hele opera loopt.

Jan Blockx: De bruid der zee 'Het waren twee coninckskinderen' Laurent Swolfs (Arrie) (Pathé 50046-9459).

Arrie en vissersdochter Kerlien houden van elkaar en willen trouwen, maar Kerliens vader heeft de rijkere visser Free Kerdee voor haar op het oog. Als Arrie de hand van Kerlien vraagt weigert haar vader, omdat Arrie geen eigen boot heeft. Arrie’s beste vriend Free helpt hen door zijn eigen boot aan te bieden, zodat de geliefden zich kunnen verloven, ondanks Free’s eigen liefde voor Kerlien.

 

401Concerts Nr. 2 (Audio) Download: € 7.99

401Concerts Nr. 2 (Video) Download: € 7.99

 

In de laatste scène van de eerste akte komen garnalenmeisjes op met het koor ‘Garnaal, meidekens van de zee’, dat uitmondt in een duet tussen Kerlien en de femme fatale Djovita, die een oogje heeft op de rijke Free. Arrie vertrekt dan met de andere vissers naar IJsland.

Jan Blockx: De bruid der zee 'Garnaal, gij meidekens van de zee' Octavie Belloy & Betty Dasnoy (1924, HMV)

In de tweede akte is Arrie na een jaar afwezigheid nog steeds niet terug. Free dingt naar Kerliens hand in het duet ‘Ach liefste comt…’ Hij bezweert haar dat hij Arrie heeft zien verdrinken en dat zij daarmee van haar eed van trouw is ontheven. De herinnering aan het lied van ‘Twee Conincskinderen’, dat Kerlien steeds samen met Arrie zong, klinkt door op het moment dat ze Free onder druk van haar verarmde ouders tenslotte haar jawoord geeft. Er volgt een flonkerend juwelenduet tussen de rijke strandjutter Morik, die Djovita begeert en haar op zijn Fausts tooit net als Faust elders doet, tooit met gejutte diamanten. Maar ook de juwelen brengen hem geen stap dichter bij haar hart. In de derde akte wordt Kerlien door manipulaties van de jaloerse Djovita gek van verdriet. Djovita moedigt Kerlien in een vuil psychologisch spel stapje voor stapje aan Arrie’s 'bruid der zee' te worden. Tot ontsteltenis van haar ouders en Free verliest Kerlien haar verstand. Op het moment dat Arrie haar had beloofd terug te keren zingt Kerlien wanhopig haar aria ‘Ik ben de bruid der eeuwige zee’ en stort zich in de woeste golven.

Jan Blockx: De bruid der zee 'Ik ben de bruid der eeuwige zee" Betty Dasnoy (Kerlien), 1924, HMV.

Als Free haar na wil springen houdt Djovita hem tegen, hetgeen Morik tot razernij drijft, daar zij hem beloofd had zijn vrouw te zullen worden. Hij steekt Djovita neer en Free springt Kerlien achterna. Zijn reddingspoging was echter vergeefs en als hij alleen terugkeert sterft Djovita aan zijn voeten in het duin.  

Download fragmenten uit Herbergprinses en Bruid der Zee

Voor onze unieke 401Concerts Nr. 2 download met Vlaamse Opera Aria's & Duetten Concert gebruikten wij de Antwerpse opname van 27 januari 2016 uit museum Vleeshuis, door onszelf gemaakt in coproductie met de solisten. Daarin zitten Jan Rabo's aria 'Ik keek te diep in 't glas' uit De herbergprinses en het centrale duet uit de tweede akte van De bruid der zee tussen Free en Kerdien, 'Ach liefste comt', vertolkt door bariton Joris Grouwels en sopraan Pauline Lebbe. Dit duet behoort zonder meer tot de allerfraaiste stukken uit de Nederlandstalige operaliteratuur. De video van dit concert omvat verder aria's en duetten uit opera's van Armand Limnander Van Nieuwenhove, François-Auguste Gevaert, Emiel Wambach en August De Boeck. Korte fragmenten hieruit zijn te zien in bovenstaande video trailer. Het complete concert is downloadbaar van onze 401Concerts Nr. 2.

Bespreking

De creatie van De bruid der zee had plaats in de Koninklijke Vlaamse Opera te Antwerpen, op 30 november 1901. Adolfina van Elsacker (Kerlien), M. Judels-Kamphuizen (Djovita), mr. De Ville (Arrie) en M. G. Wauquier (Free Kerdee), onder leiding van de componist. Bij zoveel nationaal sentiment rondom Jan Blockx aan wie het absurde verwijt werd gemaakt zijn werken aan Brussel en zijn Parijse uitgever te hebben uitverkocht ten andle van Vlaanderen, is het curieus dat de Vlaamse premièrecast van De bruid der zee in de meeste Vlaamse overzichtswerken volstrekt vergeten werd ten voordele van de Franse cast aan de Muntschouwburg te Brussel van 1902, met Harriet Strasser als Kerlien, Charlotte Pacquot d’Assy als Djovita, Ernest Forgeur als Arrie, Henry Dangès als Kerdee en Pierre d’Assy als Morik. In Nederland is de opera opgevoerd door de Noord-Nederlandse Opera van Cateau Esser, waarbij Irma Lozin volgens Leo Riemens een opmerkelijke Djovita was. In het 78-toerentijdperk namen tenor Laurent Swolfs (1906, Pathé) en bariton Emile van Bosch (1913, Parlophone) Arrie’s openingslied ‘Het waren twee Coninckskinderen’ op. Betty Dasnoy nam in 1924 voor HMV Kerliens slotzang op: ‘Ik ben de bruid der eeuwige zee’, alsmede het aanstekelijke ‘Garnaal, meidekens van de zee’ (met Octavie Belloy). In 1958 werd het werk voor de Vlaamse televisie bewerkt, onder leiding van Frédéric Devreese, maar van die uitzending heeft niemand nadien nog iets gehoord.