Jan Brandts Buys: Micarême (1919)

Micarême was niet geschreven voor de grote opera, maar meer voor het revue en operettepubliek, volgens Brandts Buys biograaf Jan ten Bokum waarschijnlijk ingegeven door de economische rampspoed van die naoorlogse dagen. Het werk duurt ongeveer 40 minuten en is zoals gebruikelijk in dat genre geheel op de Weense wals gebaseerd, met daarbinnen een aanstekelijk Hongaars element. Waar Brandts Buys als componist conventioneel mag zijn geweest, toont hij zich in dramatisch opzicht steeds meer een revolutionair. In Micarême zitten de grootste vernieuwingen in het concept, want een doorgecomponeerde komische opera was ongebruikelijk. Nieuw voor Brandts Buys is het sterke accent op melodische expansie. Dit deed ons na het doorspelen van enkele fragmenten direct besluiten de mooiste stukken uit Micarême voor ons eerste 401Concerts 1 op 26 april 2015 te Hoog-Keppel te selecteren, met sopraan Jolien De Gendt als Der Junge Frau, tenor Denzil Delaere als Nar, en pianist Pieter Dhoore als begeleider.Scenisch is dit korte werk van ongeveer 35 minuten wellicht een uitdaging voor een regisseur, maar in muzikaal opzicht is Micarême onweerstaanbaar in ritme, melodie, cadans en sfeer. Het verhaal speelt in de nacht van Mi–Carême, het midden van de vastentijd, precies twintig dagen voor Pasen. Op die avond mochten in sommige tradities de teugels voor één nacht worden gevierd, hetgeen resulteerde in een soort kortstondige reprise van het Carneval.

Op 21 september 2018 zal ons Jan Brandts Buys Festival in Zutphen worden geopend met een complete uitvoering van Micarême in Dat Bolwerck te Zutphen, met dezelfde cast als op onze pomotie-CD uit het voorjaar van 2018: Jolien De Gendt (Junge Frau), Denzil Delaere (Narr), Hans de Vries (Alte Herr) en René Rakier/Pieter Dhoore op piano. 

Tekst: René Seghers met hulp van Jan ten Bokum

Micarême kon ondanks de prachtige muziek en de moeite die Kunstlerbühne Ronacher directeur Egon Dorn zich voor de premiere op 14 november 1919 had getroost, niet aan de hooggespannen verwachtingen beantwoorden. Nauwelijks verwonderlijk voor een stuk dat scherp getimed 37 minuten duurt en dus niet zelfstandig kon worden geënsceneerd (iets dat Puccini in Il Trittico op briljante wijze had ondervangen door drie complementaire eenacters te componeren). Zürich in Zwitserland volgde, maar dat was niet het succes waarop Brandts Buys had gehoopt. Pas na zijn dood werd het nogmaals opgevoerd in Wenen. Dat was aan de Maria Theresienstraße, in juni 1937. Een jaar later, medio 26, 27 en 30 oktober was de Stadsschouwburg Arnhem aan de beurt. Het werk werd er gekoppeld aan Wagenaars’ De doge van Venetië. Wellicht dat deze Nederlandse opvoeringen er debet aan zijn geweest dat Reeser het in ‘Een Eeuw Nederlandse Muziek’ na Die Schneider von Schönau tot Brandts Buys succesvolste werk verklaart.

Op 26 april 2015 werd naast deze wals ook het narrenlied en het duet tussen de als nar verklede Prins Karnaval en de Jonge Vrouw uitgevoerd op 401Concerts 1 in Hoog-Keppel met Jolien De Gendt als de Jonge Vrouw, Denzil Delaere als Nar en Pieter Dhoore begeleidt op piano. In September/Oktober 2018 vonden opnames plaats van de complete  Micarême met René Rakier (piano), Julia Bronkhorst (Junge Frau), Hendrik Vonk (Der Narr), Hans de Vries (Alte Herr) en het 401NederlandseOperas koor onder directie van Frits Muusse (op compact disc in de eerste helft van 2018, in aanloop naar het Jan Brandts Buys Festival).

Download 401Concerts 1, 3 & 4 met Micarême en De Kleermakers van Marken

401Concerts 1 en 401Concerts 4 bracht een grote selectie uit Jan Brandts Buys’ Micarême met  Jolien De Gendt (s), Denzil Delaere (t) en Pieter Dhoore (p).

De opname van 401Concerts 3 bevat Veronika's 'En sluipt de liefde om het huis' uit Brandts Buys’ De kleermakers van Marken (Die Schneider von Schönau) vertolkt door met Jolien De Gendt, Denzil Delaere, Pieter Dhoore en Ann Vancoillie. Op 401Concerts 4 vertolken Barbara Schilstra (s), Wolter Willemsen (p) en Anna Hiemstra (v) hetzelffde fragment.

Synopsis

Het werkje begint met een proloog die de loftrompet op Karnaval steekt:

Der große Sünder,
der Lustverkunder,
Karneval steht selbst vor euch,
mein Reich. es überstrahlt die ganze Erde

Terug uit een operavoorstelling probeert de verveelde jonge echtgenote van een oude heer onder een nacht met de oude bok uit te komen door vermoeidheid te veinzen. Ze geeft hem geïrriteerd te verstaan dat zij niet alleen ruimte nodig heeft, maar ook nog een lijdt aan... migraine! Dit niet in de laatste plaats ingegeven door een haar toegestopte brief van een anonieme aanbidder, die zij ongestoord lezen wil. De oude man wenst haar goedenacht en zij trekken zich ieder in een eigen slaapkamer terug. Dat luidt het eerste absolute hoogtepunt van de opera in, recitatief en wals, “Gott sei gedankt… Madonna sag”:

Gott sei gedankt
Dich wunsche ich zu allen Chinesen,
Nu hab ich ein weilchen Zeit den Brief in aller Ruhe zu lesen.
Was mag der Freche schreiben?

Madonna sag, wie lange lässt du mich noch leiden?
Wie lange noch,
Lässt du mich Bettler sein?
Heut ist die Nacht erfüllt von Tausend Freuden
Madonna, heute Nacht, o laß mich ein!
Heut singt sein heißes Abschiedslied, Prinz Karneval
Doch eh’ noch zerscheilt sein Diadem,
Erlöse mich von meiner Liebesleiden Qual,
Denn Morgen dräut uns Micarême, Micarême, Micarême,
Madonna unter deinem Fenster wil ich stehen
Um Mitternacht, um Mitternacht
Madonna o erhöre meiner Sehnsucht Flehen,
Um Mitternacht, um Mitternacht!
Den Schlüssel von der Gartenpforte wirf mir zu,
Dann sind vereint in Seligkeiten ich und du,
Um Mitternacht, um Mitternacht!
Das ist zu viel!
Was unterfängt er sich?
Er glaubt ich bin wie alle andern,
O nein, mein Herr,
Ich weiß, was ich mir schuldig bin,
Der Unverschämte!

Het is een wals die klinkt als een bedwelmende Hongaarse zigeunermelodie met een vleugje Weens parfum, zoals Léhar er later patent op zou hebben (en Léhar heeft Brandts Buys geciteerd in zijn werken). Deze onweerstaanbare melodie is de opmaat naar een wervelstorm aan melodische pracht zoals Brandts Buys die zelden meer zo gul ten toon zou spreiden. Bovenstaande wals, waarin de briefschrijver vraagt om de sleutel van haar kamer, teneinde haar die nacht te kunnen beminnen, daar het met carnaval geoorloofd is de huwelijkse moraal ‘even te vergeten’, is de opmaat naar haar ‘droom’. Als zij in slaap valt verschijnt Prins Karnaval in haar droom, omgeven van Amoretten. Hij spoort haar in zijn liefdeslied aan de sleutel uit het raam te gooien, ‘Mein liebes Lied, schweb’ hold empor…’.  Dan wordt hij zelf op haar verliefd, hetgeen leidt tot het mooiste liefdesduet dat Brandts Buys ooit schreef, ‘Heut ist die Nacht erfüllt von tausend Freuden’. Na lang twijfelen geeft ze toe en laat de sleutel uit het raam vallen. Dan slaat de klok middernacht en zinkt de Nar in de grond weg. De jonge vrouw ontwaakt uit haar droom, maar ziet het narrenpak nog liggen… Dan verschijnt een gemaskerde figuur in zwarte toga en neemt haar mee. Als de oude heer thuiskomt denkt hij zijn vrouw in de andere kamer te horen slapen. Hij trekt zich in zijn eigen kamer terug.

Download 401Concerts 1 & 3 met Micarême en De Kleermakers van Marken

401Concerts 1 en 401Concerts 4 bracht een grote selectie uit Jan Brandts Buys’ Micarême met respecievelijk  Jolien De Gendt (s), Denzil Delaere (t) en Pieter Dhoore (p).
 
De opname van 401Concerts 3 bevat Veronika's 'En sluipt de liefde om het huis' uit Brandts Buys’ De kleermakers van Marken (Die Schneider von Schönau) vertolkt door met Jolien De Gendt, Denzil Delaere, Pieter Dhoore en Ann Vancoillie. Op 401Concerts 4 vertolken Barbara Schilstra (s), Wolter Willemsen (p) en Anna Hiemstra (v) hetzelffde fragment.

•
STEUN ONS BIJ HET ONTSLUITEN VAN NEDERLANDS EN VLAAMS OPERA ERFGOED

Vindt u ook dat het Nederlands opera-erfgoed moet worden ontsloten en wilt u bijdragen aan onderzoek of concerten, neem dan  Dit e-mailadres is beschermd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen zien. met ons op. Onder het kopje sponsoring vindt u een overzicht van de mogelijkheden.